SAPPHIRUS

SAPPHIRUS

Graece Σάπφειρος, ab Insul, Sapphir, Σαπφεὶρ, supra memoratâ, quae Sapphir Hebraeis; gemma quibusdam videtur fuisse secunda, in primo ordine Rationalis, de quo supra diximus. Sed incerta illa omnia lapidum nomina sunt, nec satis nota Magistris ipsis. Hodiernis Gemmariis indiscretô nomine Cyanos, et Turcica; quod cyanos e translucidis sit et sapphiro simillima. Nec multum abludit Turcica, vulgo Turcesia dicta, sed haec potius iaspidis species, quam Graeci ἀερίζουσαν appellabant, quod caelo matutino similis sit; unde Feruzegi Arabicum corruptum est, quô nomine Sapphirum indigitari quidam perperam volunt. Aureis punctis sparsa, Graece χρυσοςτιγὴς, diu in pretio fuit; unde Βασιλικοῦ ei nomen datum. Epiphanius. Ε῎ςτι γὰρ ὁ Βασιλικὸς χρυσοςτιγὴς. Addit, οὐ πάνου δὲ οὗτος θαυμαζόμενος, ὡςτ ὁ δἰ ὅλου πορφυρίζων. Non omnino autem ea admirabilis, maioris enim aestimanda, quae tota purpurascit. H.e. quae punctis illis aureis caret et plane pellucida est: cuiusmodi sapphiros in India et Aethiopia reperiri, idem subicit. Plinius vero l. 37. c. 9. non aliam novit Sapphirum, praeter eam, quae stillis aureis compuncta est, ut inde liquet, quod pronuntiârit, nusquam inveniri pellucidas, seu διαφανεῖς. Istiusmodi enim puncta maculae sunt, veteri Auctori de sapphiro, ςθιλάδες quae διάφασιν arcent. Atque huiusmodi optimas in Media gigni dicit: Hodie vero illae rariores sunt etc. Cum cyano, ut dictum, magna sapphiro convenientia est. Unde hodierni Gentmarum politores, cum nomen non habeant, quibus cyanum a sapphiro distinguant, cyanum feminam albae sapphiri nomine appellant; masculum vero, Sapphirum nigram vocant: qua de re vide pluribus agentem Salmas. ad Solin. passim, inprimis p. 131. et 132. Inter monumenta inferioris aevi insignis est Sapphirus Constantii Aug. Constantinô geniti, inqua Xiphiana eius venatio exhibetur. Haec gemma, ut in se vulgaris non erat (ipsa enim vel pura, absque caelaturae aestimio, tam rarâ magnitudine, quam coloris vere caeruleâ serenitate, non parem, non secundam, admittit) ita nominatim honori Caesaris delecta, ipsique a provinciâ, aut Procerum aliquo, oblata videtur. In illa bellua conspicitur, vastô corpore, setis, rostrô, dente metuenda, et digna plane, quae non plebeiâ manu caderet. Telorum dein non unum genus, iacula, hastae, hastilia, conti, enses, cultri, venabula; ipse Constantius neque militibus et multâ comitum manu cinctus; nec equo sublimis hîc videtur, sed manus potius lacertorumque fiduciâ feram cominus aggressus repraesentatur: et quidem eô statu nixuque corporis, quem peritissimus Magister praescribit; laevâ telum dirigente, dextrâ urgente, et pede utroque suum brachium iuvante. Denique, non temerarium fortuitumque infert ictum, sed vulneri locum cate deligit, delectum valide penetrat. Utique non sine praesenti ope Dianae: quae caelatoris ingenio pone astat, telum et ipsa gerens, nescio quid satagens. Si modo paganum Numen religioso Principi apponere conveniebat, et non potius aliquem comitum sociorumque (quod Laur. Pignorio placuit) interpretamur, prae terrore refugientem, nec congressum horribilis monstri sustinentem. Provincia ipsa, quae publicum hunc hostem diu sensit

gravem (et oc ipsum forsan donariolum artifice manu scalptum Liberatori suo obtulit) spectatrix accubat, dextrâ feram demonstrans, sinistrâ cornu Amaltheae tenens: quô symbolô fertilitatem regionis frugumque abundantiam Geographis notam demonstrari palam est. Eam vero iacentem caelator fecit, sive quod non aliter gemmae spatiique ratio ferret, sive studiose: ut in nummis subinde provincias afflictas, et bellis alliisque calamitatibus oppressas ac prostratas, salutari demum Principum manu erectas surgere observamus. Qua de re plura, vide in Epist. Marquardi Freheri, ad Marcum Velserum IIVirum Praef. Aug. Vindelicor. quâ gemmam hanc nobilem erudite exponit atque illustrat: ut et supra, ubi deAprorum Venatione. Sed et celebris fuit Sapphirus Iulii II. Pontificis Romani propter quam sepulchrum eius violatum est. Ceterum sapphirô Graecos, qui daemonas evocarent, et in aliorum actiones ac facinora inquirerent, usos esse, Synesii interpres Gregoras auctor est.